Jeśli jesteś fanem dań tradycyjnej kuchni polskiej i ukraińskiej czy rosyjskiej, to z pewnością przypadnie ci do gustu także kuchnia łemkowska. Jedzenie przygotowywane w oparciu o naturalne składniki, różne wraz ze zmianami pór roku. Najlepiej smakuje kosztowane w okolicach, w których żywy jest jeszcze duch Łemków, zaradnych i pogodnych pasterzy i rolników, kochających nostalgiczną muzykę i długie opowieści przy kominku, ale proste przepisy możesz wypróbować również w domu.
Proste jedzenie prostych ludzi z Beskidu
Łemkowie potrawy przygotowywali w oparciu o dostępne składniki, a tych nie było wiele. Mieszkańcy skalistej, jałowej ziemi, mieli do dyspozycji mąkę owsianą i żytnią, siemię lniane i kaszę gryczaną, warzywa strączkowe i kapustne, cebulę i ziemniaki, grzyby i zioła, sezonowe warzywa i owoce (zwłaszcza leśne), a także nabiał i jajka, a na osłodę miód leśny. Z tych prostych składników każda dobra gospodyni potrafiła wyczarować pożywne, pyszne i łatwe w przygotowaniu potrawy, dające siłę do pracy i wywołujące uśmiech zadowolenia i sytości.
Tak jak i sami Łemkowie kuchnia łemkowska bazowała więc na prostocie, ścisłej współpracy z naturą, w jej niewymuszonym, cyklicznym rytmie, z poszanowaniem pól, lasów i zwierząt, dostarczających pożywienia i innych materiałów niezbędnych do codziennego, nieskomplikowanego ale i twardego życia.
Tradycyjne potrawy łemkowskie
W kuchni łemkowskiej mięso gościło rzadko. Dieta Łemków opierała się o produkty mączne i warzywa.
Pojawiające się od święta mięso można było zjeść w formie potrawy o nazwie kiseło – mielone mięso miesza się z namoczoną bułką, jajkiem, odrobiną mąki i ziołami, a następnie smaży i tradycyjnie podaje z kwaśnym mlekiem.
Na śniadanie często jadano mastyło – mleko zmieszane pół na pół z wodą, z dodatkiem mąki i soli, gotowane do konsystencji budyniu i pałaszowane z chlebem oraz… masłem.
Łemkowie wyrabiali także orzeźwiający, kwaśny napój – napitok, idealny na upalne dni albo na walkę z kacem. Jest to serwatka zmieszana z sokiem z kiszonych ogórków, doprawiona suto koperkiem.
Ważnym elementem posiłku była zupa. Do najczęściej przyrządzanych zup zalicza się zalewajkę. Gotowano namoczone grzyby w wodzie, w której stały, dodawano wywar z włoszczyzny z krojonymi grubo ziemniakami i szklankę żuru wymieszaną z tłustą śmietaną. Całość można okrasić smażoną cebulką a w wersji ekskluzywnej także słoniną lub skwarkami.
Pyszna i aromatyczna jest również poliwka, czyli biały żurek gotowany na bulionie z rydzów, uważanych nie bez powodu za przysmak regionu.
Kuchnia łemkowska - co ją wyróżnia?
Specjalnością łemkowską są gołąbki z ziemniaków, w których tradycyjny farsz zastępuje się tłuczonymi ziemniakami. Łemkowie lubili używać do gołąbków liści kapusty sparzonych i trzymanych kilka dni w naczyniu z kapustą kiszoną. Tradycyjnym dodatkiem był sos grzybowy.
W restauracji Strakija zjeść można regionalne holubcy, czyli właśnie odmianę gołąbków, w której do farszu wykorzystuje się kaszę gryczaną, starte ziemniaki i warzywa. Smakuje najlepiej oczywiście z sosem z leśnych grzybów. Z kolei kluseczki ziemniaczane, znane w całym regionie podkarpackim, nie tylko w kuchni łemkowskiej, podawane są z gulaszem wieprzowym jako szpykaczka z haluszkami. Sute, smaczne danie, któremu oczywiście towarzyszy sałatka.
Bałmuty z kolei zyskają uznanie osób stroniących od mięsa – tak na łemkowszczyźnie nazywa się pyzy ziemniaczane, podawane z pełną charakteru bryndzą.
Łemkowszczyzna to także królestwo dań mącznych – często przygotowywano bobalki, czyli kopytka z mąką żytnią i ziemniaczaną czy proziaki – placuszki z mąki i mleka zsiadłego pieczone wprost na płycie tradycyjnego pieca.
Popularne są również pierogi z farszem z ziemniaków lub z kaszy gryczanej, a na słodko z twarogiem lub ze śliwkami. Oryginalny smak, jakiego pewnie nie kosztowaliście nigdzie indziej, mają podawane w Strakija zlepieńce - to pierogi z pikantną kaszanką i konfiturą z wiśni i jałowca. Intrygujące połączenie smaków, prawda?
Z nielicznych składników łemkowskie gospodynie potrafiły przygotować różnorodne i smaczne potrawy. Zachęcamy, abyś skosztował ich w naszej restauracji.
