Szlak Cerkwi Łemkowskich

W przeszłości tereny otaczające Krynicę i Muszynę zamieszkiwali ruscy górale nazywani Łemkami. Ich przodkowie przybyli na te tereny z migracjami wołoskimi w XIV i XV w., a z czasem wykształcili oni swoją własną tożsamość. Jej podbudową była przynależność do kościołów wschodnich – początkowo prawosławnego, później unickiego (grekokatolickiego). Łemkowie zamieszkiwali wschodnią część Beskidu Sądeckiego aż do przesiedleń po II wojnie światowej. Najbardziej widoczną pamiątką po nich są drewniane cerkwie, nieodłączny element tutejszych krajobrazów. Na terenie gminy Krynica miejsca, w których się znajdują, połączono Szlakiem Cerkwi Łemkowskich ułatwiającym ich odkrywanie. 

Szlak cerkwi wokół Krynicy 

Szlak Cerkwi Łemkowskich znajduje się na terenie gminy Krynica oraz zahacza o gminę Muszyna. Znajduje się na nim 11 cerkwi, w tym aż 9 zabytkowych drewnianych. Dwie cerkwie murowane to cerkwie grekokatolicka i prawosławna w Krynicy-Zdroju. Pierwsza z nich wzniesiona została w drugiej połowie XIX w., druga zaś jest współczesna i pochodzi z przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. Obydwie użytkowane są do dziś zgodnie ze swoim przeznaczeniem i odbywają się w nich nabożeństwa w obrządku wschodnim. 

Pozostałe cerkwie to drewniane obiekty zabytkowe rozsiane we wsiach w okolicach Krynicy i Muszyny. Znajdują się w Krynicy – Słotwinach, Bereście, Polanach, Piorunce, Czyrnej, Mochnaczce Niżnej, Tyliczu, Muszynce i Powroźniku. Cerkiew w Powroźniku jako jedyna z tego grona znajduje się na terenie gminy Muszyna. Jest też jedynym obiektem na trasie wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Poza tym wiele cerkwi znajdziemy w gminie Muszyna, m.in. w Jastrzębiku, Andrzejówce, Szczawniku czy w Złockiem.

Cerkwie drewniane należące do szlaku są obecnie użytkowane przez kościół rzymskokatolicki, ale zachowane jest w nich oryginalne wyposażenie z ikonostasami. W części z nich zachowały się także polichromie ścian i stropów oraz ołtarze boczne i inne elementy wyposażenia. 

Szlak ma długość 36 km i najlepiej zwiedzać go samochodem lub rowerem. Oczywiście znajdujące się na nim cerkwie łemkowskie można też włączyć do planu wycieczki pieszej. Jednak chcąc odwiedzić wszystkie miejscowości lepiej wybrać przemieszczanie się drogami. 

Cerkwie łemkowskie – główne cechy

Cerkwie znajdujące się w okolicach Krynicy i Muszyny mają w większości zachowany specyficzny dla regionu Łemkowszczyzny zachodniej wygląd. Są to budowle trójdzielne – składające się z prezbiterium, nawy oraz przedsionka, nad którym znajduje się słupowa wieża. Im starsza cerkiew, tym bardziej skomplikowana budowa dachu, który w klasycznych cerkwiach zachodniołemkowskich był namiotowy, łamany, czyli czterospadowy. W XIX w. konstrukcje uległy jednak uproszczeniu i pojawiły się dachy kalenicowe. Ładne dachy namiotowe można zobaczyć na cerkwiach w Powroźniku, Bereście, Piorunce, Mochnaczce czy Tyliczu. 

Spośród znajdujących się na szlaku budowli wyróżnia się cerkiew w Czyrnej, która ma nietypowy jak na Łemkowszczyznę kształt. To zasługa zatrudnienia do jej budowy francuskiego architekta Delavo, który inspirując się miejscowym budownictwem sakralnym, wprowadził do konstrukcji nawę imitującą transept znany z kościołów rzymskokatolickich. 

Inne artykuły:

26.09.2024, 12:00

Fuczki łemkowskie - prosty pomysł na obiad

Czytaj więcej
28.08.2024, 12:00

Mastyło - pomysł na łemkowskie śniadanie

Czytaj więcej